Χτες βράδυ, λίγο μετά τα μεσάνυχτα και καθώς ήμουν έτοιμη να πέσω για ύπνο, ανακοινώθηκε ότι το αγνοούμενο από το πρωί κοριτσάκι βρέθηκε νεκρό, μέσα σε κάδο σκουπιδιών. Όχι ότι δεν το περίμενα. Η υπόθεση έκανε εξαρχής μπαμ. Αλλά πάντοτε έχεις ελπίδα μέχρις αποδείξεως του εναντίου. Παιδοκτονία, λοιπόν. Άλλη μια παιδοκτονία. Ειδικοί έχουν επιχειρήσει πολλές φορές να ερμηνεύσουν τα αίτια και τα κίνητρα πίσω από πράξεις που στον μέσο άνθρωπο φαντάζουν παράλογες, αποτρόπαιες και φρικιαστικές. Κάθε φορά όμως που μια νέα παιδοκτονία βλέπει το φως της δημοσιότητας, όλοι μένουμε με ένα «γιατί;».
Φυσικά, αναστατώθηκα. Προσπάθησα να σκεφτώ τι μπορεί να κάνει ένα γονιό να σκοτώσει το παιδί του. Ο ίδιος ο παιδοκτόνος δήλωσε στις αρχές πως ήταν “η κακιά η ώρα” που τον έκανε να στραγγαλίσει το παιδί του. Επειδή το παιδί του έκλαιγε και ζητούσε τη μητέρα του. Σκέφτηκα τότε τις δικές μου τις κακές τις ώρες, που σημαίνουν ότι μπορεί να υψώσω φωνή ή να απαγορεύσω μισή ώρα τηλεθέασης ή να μην τους αγοράσω ένα παγωτό. Και που μετά με βασανίζουν οι τύψεις.
Έπειτα σκέφτηκα το δικό μου εξάχρονο κοριτσάκι που κοιμόταν μέσα μακάρια, χωρίς να έχει ιδέα για όσα μπορεί να συμβαίνουν σε συνομήλικά της παιδιά. Πήγα και κοίταξα τα παιδιά μου και ξέσπασα σε κλάματα. Προσπάθησα να βάλω τις σκέψεις μου σε μια τάξη, να γράψω κάτι εκείνη τη στιγμή, αλλά δεν γινόταν. Και τώρα, το επόμενο πρωί ό,τι γράφω, εν θερμώ το γράφω.
Άρχισα να διαβάζω σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. “Να ψοφήσει”, “να σαπίσει”, “να μην ξημερώσει”, “κρέμασμα στην πλατεία”… Και φυσικά, τι πρωτότυπο, παντού αναφέρεται ως πα-ΤΕΡΑΣ. Μήπως να επαναφέρουμε τη θανατική ποινή; Πολύς θυμός από όλους εμάς τους κριτές των πάντων. Λογικό. Κι εγώ είμαι θυμωμένη. Αλλά νομίζω ότι η μεγαλύτερη τιμωρία για τον παιδοκτόνο είναι να παραμείνει όσο το δυνατόν περισσότερο ζωντανός. Αν έχει συναίσθηση του τι έκανε και αν το συνειδητοποιήσει ποτέ. Αν και οι άγραφοι νόμοι της φυλακής μάλλον θα “φροντίσουν” να μη ζήσει για πολύ…
Άλλο, όμως, είναι αυτό που με απασχολεί. Πως ό,τι έγινε, δεν έγινε από το πουθενά. Δεν ξυπνάει ένα πρωί ένας πατέρας και έτσι απλά σκοτώνει το παιδί του. Διαβάζω ότι είχε (προφανώς) ψυχιατρικά προβλήματα. Όμως, δεν είναι ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος γονιός με ψυχιατρικά προβλήματα. Δεν σημαίνει ότι όποιος γονιός έχει ψυχιατρικά προβλήματα θα σκοτώσει το παιδί του. Κάποιοι ελάχιστοι, όμως, θα το κάνουν, την κακιά την ώρα. Αυτό είναι που πρέπει να εμποδίσουμε ως κοινωνία να ξανασυμβεί. Ρωτάω, λοιπόν, κανείς δεν είχε πάρει χαμπάρι τι έπαιζε στο σπίτι αυτό;
Η απούσα για λόγους υγείας μητέρα, για την οποία δεν γνωρίζω σχεδόν τίποτα, ένιωθε άνετα αφήνοντας μόνα τα παιδιά της με τον σύζυγό της; Μήπως ήταν κακοποιημένη; Κανείς από το οικογενειακό περιβάλλον δεν είχε αντιληφθεί ότι κάτι έτρεχε σε αυτή την οικογένεια στην οποία υπάρχει άλλο ένα αγοράκι, δίδυμο της καημένης της μικρής; Κανείς από το σχολικό περιβάλλον δεν είχε καταλάβει ότι η οικογένεια αυτή χρειαζόταν άμεσα κοινωνική παρέμβαση; Το παιδί ήταν ΑμΕΑ και γνωρίζω καλά ότι η ζωή με ένα παιδί με ειδικές ανάγκες κάθε άλλο παρά ρόδινη είναι. Οι οικογένειες με παιδιά ΑμΕΑ θα έπρεπε (σε ένα παράλληλο σύμπαν) να έχουν κρατική κοινωνική, ψυχολογική και φυσικά ιατρική υποστήριξη. Στην περίπτωση αυτή, προφανώς, δεν είχαν, τουλάχιστον την κατάλληλη. Ο πατέρας ήταν απόστρατος αστυνομικός (εδώ επίσης υπάρχει θέμα με τα ψυχιατρικά προβλήματα, αλλά δεν είναι της παρούσης). Γράφεται πως δεν άντεξε το στίγμα ενός άρρωστου παιδιού. Πως το επάγγελμά του έπαιξε κι αυτό το ρόλο του. Δεν το γνωρίζω. Δεν θα το κρίνω. Μπορεί ναι, μπορεί όχι. Σταματώ τις εικασίες. Ξαναγράφω, άλλο με απασχολεί πλέον.
Έχουμε, άραγε, αναρωτηθεί πόσα οικογενειακά δράματα παίζονται καθημερινά πίσω από κλειστές πόρτες και πόσοι άνθρωποι που δεν θα έπρεπε να έχουν γίνει γονείς, έχουν γίνει γονείς; Έχουμε, άραγε, αναρωτηθεί πόσα παιδιά κινδυνεύουν και θα έπρεπε να έχουν απομακρυνθεί από το οικογενειακό περιβάλλον; Άραγε πόσοι ακατάλληλοι γονείς (για τους χ ψ λόγους) έχουν κοντά τους παιδιά και είναι εν δυνάμει δολοφόνοι; Αν υποπτευόσασταν ότι ένα παιδί χρειάζεται βοήθεια, θα καλούσατε την αστυνομία ή έναν άλλο φορέα; Θα προσπαθούσατε να το σώσετε ή θα προτιμούσατε “να μην μπλέξετε”;
Πριν από ενάμιση χρόνο κάλεσα το Χαμόγελο του Παιδιού για να ενημερώσω για μια δυσάρεστη κατάσταση σε οικογένεια που γνώριζα. Υπήρξε άμεσα παρέμβαση και σήμερα υπάρχει μια σχετική βελτίωση. Έχω τα μάτια και τα αυτιά μου ανοιχτά και αν χρειαστεί θα ξανακαλέσω. Αλλά υπήρχαν κι άλλοι που γνώριζαν, καλύτερα δε από εμένα, και φοβήθηκαν να καλέσουν τους αρμόδιους φορείς. Θεώρησαν ότι εάν εμπλακούν, πιθανόν να κινδύνευαν και εκείνοι.
Σε πρόσφατη συζήτηση με εκπαιδευτικούς, με αφορμή ένα παιδί που βρίσκεται σε δυσχερή θέση, άκουσα ότι το σχολείο δεν μπορεί να επέμβει, παρά μόνο εάν υπάρχει εμφανής ένδειξη κακοποίησης. Επίσης, άκουσα ότι καλύτερα είναι το παιδί να παραμείνει με την οικογένειά του, ό,τι κι αν συμβαίνει, παρά να απομακρυνθεί. Οπότε ας μην ειδοποιηθεί κανείς, γιατί το παιδί πιθανόν θα ιδρυματοποιηθεί και κανείς δεν θέλει κάτι τέτοιο. Διαφωνώ. Όχι για την ιδρυματοποίηση, αλλά για το γεγονός του φόβου της καταγγελίας.
Αν αποφασιστεί η απομάκρυνση του παιδιού, τότε σημαίνει ότι το παιδί κινδυνεύει σοβαρά και καλώς απομακρύνεται. Αλλά πριν φτάσουν οι κοινωνικές υπηρεσίες να αποφασίσουν κάτι τέτοιο, προφανώς έχουν εξαντλήσει μια σειρά από άλλες παρεμβάσεις. Κι αν κανείς δεν μιλάει, αν όλοι κοιτάμε τη δουλίτσα μας, αργά ή γρήγορα θα υπάρξουν κι άλλο παιδοκτόνοι, θα υπάρξουν κι άλλες Στέλλες. Άλλωστε, πόσα παιδιά μεγαλώνουν ζωντανά, αλλά νεκρά στην ψυχή. Η δολοφονία είναι η έσχατη μορφή κακοποίησης, αλλά πριν φτάσει ένας γονιός σε αυτή, προφανώς έχει “σκοτώσει” εκατοντάδες άλλες φορές το παιδί του, κακοποιώντας το λεκτικά, ψυχικά, σωματικά…
Επομένως, έχετε το νου σας και αν υποψιάζεστε ότι κάτι παράξενο παίζει σε μια γνωστή σας οικογένεια, ενημερώστε. Καλύτερα να είναι false alarm και να χαρακτηριστείτε υπερβολικοί, παρά να παραμένει καθημερινά ένα παιδί σε κίνδυνο. Και όλοι εσείς οι εκπαιδευτικοί, που σίγουρα έχετε πολύ καλή εικόνα για τις προβληματικές οικογένειες και τα κακοποιημένα ή τα παραμελημένα παιδιά, μη φοβάστε να ξεβολευτείτε και να καλέσετε βοήθεια.
Τέλος, μια παράκληση. Για τις επόμενες ημέρες, που αυτό το θέμα που “συγκλονίζει το πανελλήνιο” θα παίζει πρώτη είδηση σε κανάλια και ιστοσελίδες, μην αφήσετε τα μικρά παιδιά σας να το δουν και να το μάθουν. Δεν θα χωράει ο νους τους ότι ένας μπαμπάς σκότωσε το παιδί του. Δεν θα μπορούν να το επεξεργαστούν. Δεν χρειάζεται, μάλιστα, να το επεξεργαστούν σε τόσο μικρή ηλικία. Έχουν χρόνια μπροστά τους να μάθουν πόσο άρρωστες είναι οι κοινωνίες μας. Όταν δολοφονήθηκε, με πολύ πιο φρικτό, μάλιστα, τρόπο η μικρή Άννυ, ο γιος μου, 6 ετών τότε, το έμαθε στο σχολείο. Και έπρεπε να του εξηγούμε τα ανεξήγητα και ακόμα δεν το έχει κατανοήσει και ακόμα το θυμάται. Όταν ο Μανώλης Δουρής σκότωσε τον 6χρονο γιο του ήταν το μακρινό πλέον 1993 και ήμουν ήδη 14 ετών. Όμως, η πράξη του με στοίχειωνε για μήνες, αν και ήμουν πλέον μεγάλο παιδί. Και δυο χρόνια μετά, που ήμουν σχεδόν ενήλικη, έκλεινα τα αυτιά μου, ακούγοντας την ιστορία της Καλλιόπης Αναγνωστίδου, που σκότωσε το τρίχρονο παιδί της.
Προστατέψτε τα παιδιά σας. Μην τα εκθέτετε σε τόσο σκληρές ειδήσεις. Προστατέψτε και τα παιδιά των άλλων. Αν υποψιάζεστε κακοποίηση ή αντιλαμβάνεστε κάτι που, έστω και ενστικτωδώς, δεν σας αρέσει, κάντε ένα τηλεφώνημα. Μπορεί να σώσετε μια ζωή.
Μακάρι το κοριτσάκι που έζησε μια σύντομη, και πιθανόν δυστυχισμένη, ζωή να αναπαυτεί εν ειρήνη. Καραμέλα το RIP, αλλά είναι μια ευχή με νόημα.