Η μαμά κουκουβάγια διψάει για αποδοχή.

Όταν γέννησα την Κοκό πόσταρα φωτογραφίες της από το μαιευτήριο ήδη. Μέχρι να φτάσουμε σπίτι είχα τροφοδοτήσει το timeline μου τουλάχιστον με 15 ενσταντανέ. Τα like, οι καρδούλες και οι ευχές έπεφταν βροχή. Και η Κοκό, γαλήνια και πεντάμορφη μέσα στο πυρέξ του μαιευτηρίου, ατένιζε φίλους, γνωστούς κι αγνώστους με τη μακαριότητα του αδαή – και γι’ αυτό κι ευτυχισμένου. Μέχρι που ένας ιντερνετικός φίλος μου, όχι φίλος στην πραγματική ζωή αλλά άνθρωπος που θαυμάζω και σέβομαι, μου έστειλε σε inbox το παρακάτω μήνυμα: «Καλό θα ήταν πριν εκθέσετε τόσο πολύ έναν άνθρωπο που δεν μπορεί να σας πει τώρα τη γνώμη του να περιμένατε μέχρι να τη διαμορφώσει». – «Σιγά μην πάρω τη γνώμη του βρέφους και σιγά μην απολογηθώ για την υπέρμετρη χαρά μου» του απάντησα με έναν ελαφρώς πιο κομψό τρόπο και συνέχισα ανενόχλητα το ποστάρισμα των ιδιωτικών στιγμών της Κοκό. Την οποία φυσικά δεν τη λένε Κοκό. Αυτό είναι το ψευδώνυμό της, άλλη μια τρυφερή ιδιωτική συμφωνία ανάμεσα σε εμένα και σε εκείνη που επίσης βρήκε τον δρόμο της ‒και την ευρεία αποδοχή‒ στο facebook. Σύντομα άρχισαν να μου στέλνουν μηνύματα για να με ρωτήσουν τι κάνει με τη γαστρεντερίτιδα της ή την πρώτη της μέρα στον παιδικό σταθμό. Όμορφος λαμπερός facebooκικός κόσμος κι εγώ μέσα στο καμάρι και την αυταρέσκεια. «Αυταρέσκεια με όχημα εκείνη» λέω τώρα που πέρασε ο καιρός. «Μαζική αποδοχή με όχημα εκείνη» σκέφτομαι σήμερα. «Μικρή απόδραση στον έξω κόσμο από το διαμέρισμα στο οποίο ρίζωσα μόλις γεννήθηκε» καταλήγω τώρα. «Τόνωση αυτοπεποίθησης και χειροκρότημα του κοινού απέναντι στον νέο ρόλο που ανέλαβα» υποψιάζομαι σήμερα. Άλλωστε, όσο πιο χαρούμενο φανεί το αποτέλεσμα τόσο πιο πολύ θα το πιστέψω κι εγώ. Τι να ποστάρω δηλαδή; Την υστερία μου την 6η μέρα απανωτού ξενυχτιού ή την έκφρασή μου στη θέα της φτυσμένης φρουτόκρεμας στα πλακάκια της κουζίνας; Α-πα-πα… Εμείς εδώ τα περνάμε κουκλίτσα κι εγώ πλάστηκα για να γίνω μητέρα. Και κοίτα πόσο πολύ μας ευνοούν και οι εποχές ‒ είναι πια τόσο cool και μοντέρνο να είσαι ταγμένη μητέρα. Αλλά ας είμαστε και δίκαιοι κι ας σταματήσω το αυτομαστίγωμα ‒ ένιωθα και νιώθω αληθινή, γάργαρη χαρά: χαίρομαι πολύ για το παιδί μου και για εμένα και θέλω να το δηλώσω δημοσίως. Είναι, αλήθεια, αυτό τόσο κακό;

Η επικίνδυνη παράλληλη πραγματικότητα

Ο άντρας μου γκρίνιαζε από την αρχή: «Μην εκθέτεις το παιδί» κι εγώ ανταπαντούσα: «Τι πρόβλημα μπορεί δηλαδή να αποκτήσει μέσα στην ατέρμονη μαύρα τρύπα του Διαδικτύου όπου όλα ξεχνιούνται την ίδια στιγμή που έχουν ποσταριστεί; Δεν βλέπεις άλλωστε, καλέ μου, τις τόσες δεκάδες επαγγελματίες-μαμάδες του Διαδικτύου που τα έχουν τα παιδιά τους πρώτη θέση στη βιτρίνα του ιντερνετικού μαγαζιού τους; Όλες αυτές που έχουν φτιάξει τα μαμαδο-site και μαμαδο-blog κι αυτές που πλάθουν κουλουράκια με τα δυο χεράκια πουλώντας τα μέσα από το wi-fi της κουζίνας τους, όλες έχουν ποστάρει τις δεκαπλάσιες από εμένα και τίποτα κακό δεν έγινε. Εντάξει, δεν λέω, αυτές χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να φαίνεται το εγχείρημα πιο αστραφτερό και… ευπώλητο, αλλά εγώ δεν έχω τέτοια κίνητρα». Καθώς ο καιρός περνούσε, οι αντιρρήσεις άρχισαν να μεγαλώνουν: ακόμα και χωρίς κανέναν δόλο να καμαρώνω για το παιδί μου και να θέλω το «μοιραστώ» με τον κόσμο ‒όπου τι να κάνουμε δηλαδή τώρα που ο κόσμος μας έγινε ηλεκτρονικός;‒ μήπως τελικά το χρησιμοποιώ σαν μαριονέτα μου; Κι αν σε μερικά χρονάκια εντοπίσει τις photo στο facebook μου και με ρωτήσει γιατί το έβαλα με το μαγιουδάκι του στην παραλία σε κοινή θέα; Κάπου εκεί στο μαγιουδάκι διάβασα –στο facebook φυσικά‒ το περασμένο καλοκαίρι την εξής είδηση: «Σήμα κινδύνου εκπέμπει η αστυνομία στους γονείς που ανεβάζουν φωτογραφίες των παιδιών τους στο facebook. To γραφείο καταπολέμησης ηλεκτρονικού εγκλήματος τονίζει ότι οι παιδόφιλοι μπορεί να αποθηκεύουν στα αρχεία τους φωτογραφίες παιδιών με μαγιό στην παράλια και ως εκ τούτου καλούνται να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί. Σύμφωνα με τις τελευταίες υποθέσεις που διερεύνησε το γραφείο καταπολέμησης ηλεκτρονικού εγκλήματος, διαπιστώθηκε ότι οι παιδόφιλοι είχαν στα αρχεία τους, εκτός από παιδιά που ενέχονται σε διαφορές σεξουαλικές πράξεις, φωτογραφίες παιδιών με μαγιό ή και ελαφριά ενδυμασία όπως βεβαίως και ντυμένα. Όπως τονίζει η αστυνομία ο κάθε χρήστης του Διαδικτύου πρέπει να γνωρίζει ότι η ανάρτηση φωτογραφιών μένει σχεδόν για πάντα και ο κάθε ένας μπορεί να τις δει, να τις αντιγράψει και να αποθηκεύσει τις φωτογραφίες αυτές στα αρχεία του, ενώ ανάρτηση αυτών των φωτογραφιών μπορεί να προκαλέσει τυχόν αλλοίωση και άλλους κινδύνους. Σύμφωνα με την αστυνομία, οι υποθέσεις παιδικής πορνογραφίας τα τελευταία δύο χρόνια έχουν αυξηθεί και ως εκ τούτου οι γονείς καλούνται να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να μην αγνοούν τον κίνδυνο που ελλοχεύει». Προσωπικά, δεν τον αγνόησα. Ξεκίνησα σβήνοντας το 95% των φωτογραφιών της στα ψηφιακά μου album ‒κράτησα κάτι μακρινές, κάτι… πλάτες και ελάχιστες οικογενειακές‒ και έκτοτε όποτε με έπιανε η απόλυτη χαρά να την εκθέσω σαν άλλη κούκλα-μπάμπολα μετρούσα υπομονετικά μέχρι το δέκα, κάτι που αποδείχθηκε πολύ καλό μάθημα και για τη σοβαρή και προσεκτική συμπεριφορά που πρέπει κατ’ αρχάς να υιοθετούμε οι γονείς απέναντι στον χαοτικό κόσμο του Διαδικτύου πριν το διδάξουμε ως συμπεριφορά στα παιδιά μας. Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι ο κίνδυνος της παιδοφιλίας μέσω αρχείων facebook δεν είναι πιο σημαντικός από άλλους που σχετίζονται με αυτήν την αυξανόμενη απειλή, υπάρχει και το ηθικό κομμάτι του ζητήματος, κατά πόσον δηλαδή σεβόμαστε και αντιλαμβανόμαστε τα παιδιά μας ως διαφορετικές οντότητες ακόμα κι όταν η εξάρτησή τους από εμάς είναι απόλυτη. Αλήθεια, οι ηλεκτρονικοί μου φίλοι τι να σκέφτονται;

Στο μυαλό των γονιών

Η mom blogger Βέρα Λεβέντη (Owl Mommy!), μαμά μιας μικρής πιτσιρίκας, μου είπε τα εξής: «Δεν με πειράζει μια στο τόσο να ποστάρεις το πιτσιρίκι σου, αρκεί αυτό να γίνεται συνειδητά και με μέτρο. Να σκέφτεσαι δηλαδή πριν ποστάρεις φωτογραφία της κόρης σου μέσα στην μπανιέρα (για ευνοήτους λόγους). Ως mom blogger το να βάλω φωτογραφία της μικρής σε ανάρτηση είναι κάτι που με απασχολεί. Συνήθως προτιμώ να τη φωτογραφίζω από σημείο που δεν φαίνεται απευθείας το πρόσωπό της. Και μια στο τόσο μπορεί να τη βάλω και κανονικά. Η υπερβολή μπορεί να θεωρηθεί προκλητική από κάποιους. Σαν να τους δίνεις τζάμπα υλικό, λυπάμαι που το λέω έτσι. Όμως πιστεύω πως ο κίνδυνος υπάρχει πιο πολύ στον έξω κόσμο όταν στην παραλία κάποιος μπορεί άνετα με το smartphone του να βγάλει βίντεο το παιδί σου όταν αλλάζει. Όταν τα παιδιά γίνονται 10 χρόνων και αποκτούν δικό τους λογαριασμό στο facebook τότε ο κίνδυνος είναι ακριβώς εκεί, πίσω από τις οθόνες τους, έτοιμος να μεταμφιεστεί και να στείλει ένα αθώο μήνυμα. Εκεί είναι που θέλει παρακολούθηση και πολλή προσοχή. Σε μαμάδες που δραστηριοποιούνται επαγγελματικά βλέπω την τάση να βάζουν φωτογραφίες των παιδιών τους πιο εύκολα γενικά σε όλα τα social media. Και σε επαγγελματίες μαμάδες από Αμερική/Ευρώπη που ακολουθώ στο instagram βλέπω πως η τάση είναι το sharing των φωτογραφιών χωρίς φόβο/ανησυχία».
Η Άννα Μαρία Μπίκου ‒stay at home mama‒ με δύο παιδιά ηλικίας 10 και 11 χρόνων, έχει την εξής άποψη: «Προσωπικά αποφεύγω να ανεβάζω φωτογραφίες των παιδιών λόγω των όσων ακούγονται περί παιδόφιλων. Όμως συμβαίνει και το εξής: τα παιδιά από 9 ετών και πάνω έχουν πλέον λογαριασμούς στο instagram. Στην αρχή απαγόρεψα στα παιδιά μου να ανεβάζουν φωτογραφίες τους εξηγώντας ότι είναι επικίνδυνο. Ανταπάντησαν όμως ότι ανεβάζουν όλοι οι φίλοι τους οπότε ενέδωσα… Αυτό όμως που τους έχω τονίσει είναι να μη μιλάνε στο chat με ανθρώπους που δεν γνωρίζουν και αν κάποιος τους πει κάτι περίεργο να μου το πουν αμέσως. Τα παιδιά βλάπτονται από όλη αυτήν την ιστορία γιατί μπαίνουν σε έναν ‘‘ενήλικο’’ κόσμο πιο γρήγορα. Τα παιχνίδια έχουν αντικατασταθεί από τα tablet. Ενδεικτικά, η δεκάχρονη κόρη μου μόλις επιστρέψει από το σχολείο το πρώτο που θα κάνει είναι να δει τα like και τα μηνύματα στο instagram της…» . Ο ελεύθερος επαγγελματίας και μπαμπάς δύο κοριτσιών 9 και 8 χρόνων αντίστοιχα, Κωνσταντίνος Βίτσας, μου έβαλε κι έναν άλλο προβληματισμό: «Τρομάζω στην ιδέα ότι θα βλέπουν φωτογραφίες των παιδιών μου άνθρωποι που δεν ξέρω και δεν πρόκειται να γνωρίσω ποτέ. Επίσης δεν ξέρω αν θα το ήθελαν και τα ίδια. Άσε που η γυναίκα μου μού ξεκαθάρισε με σοβιετικό-σταλινικό τρόπο ότι φωτογραφίες των παιδιών στο fb δεν ανεβαίνουν».
Η δημοσιογράφος Δήμητρα Μποφυλάτου, μαμά μιας τρίχρονης κόρης, είπε τα εξής: «Άρχισα να δημοσιεύω φωτογραφίες της κόρης μου στον λογαριασμό μου στο facebook από την πρώτη στιγμή που γεννήθηκε. Η χαρά για τoν ερχομό της ήταν τέτοια, που ήθελα να τη μοιραστώ με φίλους και συγγενείς της επιλογής μου. Από την άλλη μεριά, φροντίζω οι συγκεκριμένες αναρτήσεις να μην είναι δημόσιες, αλλά να απευθύνονται σε συγκεκριμένο κοινό (τους φίλους μου). Kατά την άποψή μου, αν οι φωτογραφίες που δημοσιεύουμε στα social media απευθύνονται σε κοινό που το επιλέγουμε με αυστηρά κριτήρια, δεν υπάρχει ουσιαστικός κίνδυνος. Διάβασα πρόσφατα την ανακοίνωση της αστυνομίας έπειτα από την έρευνα που δημοσίευσε το Γραφείο Καταπολέμησης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος και ομολογώ πως με ανησύχησε αρκετά, όμως τελικά αποφάσισα πως δεν γίνεται να ζούμε με τον φόβο και απλώς φρόντισα να περιορίσω αρκετά αυτούς που μπορούν να δουν τις συγκεκριμένες φωτογραφίες. Πάντως, οι περισσότερες μαμάδες δεν δημοσιεύουν τις φωτογραφίες του νεογέννητου, ίσως προτιμούν να ποστάρουν κάποια λεπτομέρεια, όπως το χεράκι ή το πόδι. Πολλές είναι εκείνες όμως που σιγά σιγά, όσο μεγαλώνει το παιδί τους, δεν μπορούν να αντισταθούν στην αβάσταχτη γοητεία του facebook και αναρτούν φωτογραφίες του, στη βάφτισή του, την παιδική χαρά, τα γενέθλια». Τέλος, ο superdad.gr Σταύρος Σταυρινός, μπαμπάς μιας τρίχρονης κόρης, μου έβαλε στην κουβέντα το σημαντικό κομμάτι του φόβου, «όπως σε όλα τα πράγματα, το μέτρο είναι σωστή απάντηση. Δεν πιστεύω ότι εκθέτεις το παιδί σε κίνδυνο από τους παιδεραστές ‒ είναι λίγο υπερβολικό αυτό. Γυμνές φωτογραφίες το καταλαβαίνω… όπως καταλαβαίνω και σέβομαι ορισμένους που δεν θέλουν γιατί είναι της άποψης ότι τα παιδιά δεν μας ανήκουν, οπότε δεν πρέπει να κάνεις τίποτα που αύριο μεθαύριο δεν θα θέλουν να το είχες κάνει».

Ο superdad με παρέπεμψε σε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο σχετικά με την περίπτωση του φωτογράφου Wyatt Neumann, ο οποίος κατηγορήθηκε για ποστάρισμα πορνογραφικού υλικού ανηλίκου εξαιτίας του φωτογραφικού project του, στο οποίο ακολουθούσε με τον φακό τη δίχρονη κόρη του. Καθώς το ταξίδι μπαμπά-κόρης ήταν εν εξελίξει ο Neumann άρχισε να τροφοδοτεί το facebook και το instagram του με φωτογραφίες της μικρής Stella, ανάμεσα σε αυτές και μερικές που η πιτσιρίκα φορούσε μόνο το βρακάκι της ή και τίποτα. Στα μισά του ταξιδιού οι followers του άρχισαν να εκνευρίζονται από την έκθεση της μικρής και να τον κριτικάρουν έντονα, αποκαλώντας τα ενσταντανέ «άρρωστο και πορνογραφικό υλικό». Η κριτική έγινε σκληρές βρισιές και απειλές. Οι followers κατάφεραν να πείσουν facebook και instagram να διαγράψουν τους λογαριασμούς του φωτογράφου. Σε εκείνο το σημείο το θέμα συμπυκνώθηκε στο εξής δίλημμα: «Πού αρχίζει και πού σταματά το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου –στην προκειμένη των followers που τον κατηγορούσαν και πέτυχαν το κλείσιμο των λογαριασμών του‒ και πού η ελευθερία της έκφρασης – το δικαίωμα να φτιάξει ο φωτογράφος ένα ψηφιακό photo album με πρωταγωνίστρια την κόρη του». Αυτόν τον προβληματισμό ο φωτογράφος τον έκανε τελικά έκθεση σε gallery αλλά και βιβλίο με τον εξής τίτλο: «Λυπάμαι για τα παιδιά σας ‒ Η σεξουαλικοποίηση της αθωότητας στην Αμερική», υποστηρίζοντας ότι αυτό που συμβαίνει τελικά είναι η ενοχοποίηση της φυσικότητας στο ανθρώπινο σώμα και κυρίως στο αθώο παιδικό σώμα που κρύβοντάς το οδηγούμε τα παιδιά μας στο αίσθημα της ντροπής πολύ πριν αυτό το αίσθημα έρθει φυσικά στην εφηβεία. «Τα παιδιά μου είναι ελεύθερα ‒ ζουν χωρίς ντροπή. Εσείς σε τι κόσμο θέλετε να ζείτε; Ντροπής και κατηγοριών ή σε έναν ελεύθερο κόσμο όπου μπορούμε να γιορτάζουμε τη ζωή μας και τις σχέσεις μας με τους άλλους, επιλέγοντας να σπάμε τον φόβο με όπλο την αγάπη;» Κάποιος θα μπορούσε να του αντιτείνει: εν τω μεταξύ οι παιδόφιλοι κάνουν party στο Διαδίκτυο ενώ εκκρεμεί και η απάντηση στην ερώτηση: «Και πριν τα social media πώς γιόρταζες αυτήν τη χαρά σου και την ελευθερία της έκφρασης, βρε πατέρα;» αλλά αυτός ο κάποιος είμαι εγώ που άρχισα να γέρνω περισσότερο στην πλάστιγγα του σεβασμού της ζωής των παιδιών μου ως μιας ζωής ξέχωρης από τη δική μου όσο κι αν αυτό μου φαίνεται πολύ ξένο. Από την άλλη, η αλήθεια είναι ότι ο φόβος διογκώνεται συνεχώς ενώ παράλληλα ο κόσμος αλλάζει και μαζί του αλλάζουν και τα ήθη του όπως συχνά διαμορφώνονται μέσα από το Ίντερνετ. Εντάξει, οι γονείς μας δεν είχαν Ίντερνετ πέρα από τις κορνίζες στον μπουφέ, οπότε δεν είχαν και το δίλημμα. Εμείς είναι το θέμα τι κάνουμε. Τα συμπεράσματα δικά σας.