Η μαμά μου λέει ότι στη βάφτισή μου έκλαιγα πολύ. Υπάρχουν αποδείξεις. Οι φωτογραφίες. Σχεδόν σκασμένη από το κλάμα, με τα μάγουλα αναψοκοκκινισμένα και τα μάτια απεγνωσμένα, φώναζα «μαμά», μέχρι που ο νονός μου αναγκάστηκε να με «παρκάρει» στην αγκαλιά της. Έχω εμπιστοσύνη στο ένστικτο. Θέλω να πιστεύω ότι κάτι ήξερα που ήθελα να φύγω από τα χέρια του. Ένιωθα ανασφάλεια. Ο χρόνος με δικαίωσε. Είδα τον νονό μου μερικές φορές, μετρημένες στα δάχτυλα. Μου έφερε μία λαμπάδα όλη κι όλη. Και μετά άφαντος. Όταν αποφάσισε να με ξαναδεί, στα 15 μου, ήρθε σπίτι με ένα κουτί κυριλέ μαργαριταρένια σκουλαρίκια σε μια εποχή που έβγαζα φλύκταινες στη θέα του χρυσού, καθώς το ασήμι λαμπύριζε στο χιλιοτρυπημένο, πάνω στην έξαρση της εφηβείας, αυτί. Λάθος επιλογή, νονέ! Από τότε που έχεις να με δεις έγινα ροκ.
Την ίδια μοίρα από νονούς είχαν και τα αδέρφια μου, δηλαδή… τύχη – ατυχία. Κάθε Πάσχα, η μαμά μάς έπαιρνε τις λαμπάδες. Άκουγα στο σχολείο τις συμμαθήτριές μου να διηγούνται περήφανες τα πασχαλινά δώρα και μου φαινόταν αδιανόητο. Όπως μου ανέβαινε το αίμα στο κεφάλι όταν ψώνιζε η μάνα μου για τη βαφτιστήρα της, την Πένυ. Ζήλευα τόσο ώστε μια φορά την έβαλα να μου αγοράσει το ίδιο σετάκι. Ακόμα το θυμάμαι. Μία μοβ φούστα με μία μπλουζίτσα ριγέ άσπρη-μοβ που είχε στο πλάι τρία μπαλονάκια.
Τι να κάνουμε; Κάποιος έπρεπε να πληρώνει για το δικό μου απωθημένο. Ούτε ήθελα να ακούω για νονούς, νονές και λαμπάδες. Τόσο τραύμα; Ναι, τόσο. Ούτε να με είχαν εγκαταλείψει οι γονείς μου, που λέει ο λόγος, δεν θα έκανα έτσι. Κάπως θα το διαχειριζόμουν. Αλλά την απουσία του νονού δεν μπορώ να τη χωνέψω μέχρι σήμερα.
Και να ’μαι λοιπόν τώρα, τριάντα και κάτι χρόνια μετά, έχω γίνει νονά δύο παιδιών και, καλώς εχόντων των πραγμάτων, πάω και για τρίτο. Και δεν το λέω για να ευλογήσω τα γένια μου, αλλά μάλλον είμαι υποδειγματική. Είμαι εκεί, παρούσα, με ανοιχτή την αγκαλιά και γενναιόδωρη στο συναίσθημα. Γιατί θεωρώ ότι ακόμα και η σχέση νονάς-παιδιού καθοδηγείται από τραύματα όπως ακριβώς οι μητρικές σχέσεις. Αναρωτιέμαι καμιά φορά μήπως είμαι υπερβολικά δοτική νονά –κυρίως σε συναίσθημα– επειδή έχω απωθημένα. Και νομίζω ότι ναι.
Πρώτη φορά έγινα νονά στα 22 μου, όταν βάφτισα το παιδί μιας παλιάς καλής φίλης. Ήμουν εξαρχής καλή νονά, τυπική στα δώρα και στις γιορτές, δεμένη με το παιδί, όσο μπορούσα, γιατί μένει σε άλλη πόλη. Η δεύτερη φορά, όμως, ήταν που με χάζεψε εντελώς. Πριν από έναν χρόνο ακριβώς. Θεωρώ ότι όπως μιλάμε για χαζομαμάδες, πρέπει να καθιερώσουμε και την έκφραση χαζονονά. Θυμάμαι την πρώτη φορά που με είπε ο Κωνσταντίνος μου –γιατί, ναι, είναι και δικός μου– «νονά», με μια μωρουδίστικη γλύκα, μέσα από ένα στοματάκι με δύο μόλις δοντάκια, έλιωσα. Ακόμα και το timing παίζει ρόλο στο πόσο καλός νονός είσαι.
Αν έχει χτυπήσει το καμπανάκι της μητρότητας –τι καμπανάκι, αυτό είναι συγχρονισμένα καμπαναριά από όλες τις γύρω ενορίες– τρελαίνεσαι. Υποκαθιστάς με έναν τρόπο το ότι δεν έχεις ακόμα δικά σου παιδιά. Μέχρι που νομίζεις ότι κάτι έχει πάρει και από σένα, στον χαρακτήρα, στις συνήθειες… Είναι πολύ ωραίο να βαφτίζεις ένα παιδάκι. Αρκεί να είναι επιλογή και χαρά, όχι υποχρέωση και αγγαρεία.
Ας είμαστε προσεκτικοί όταν διαλέγουμε νονούς για τα παιδιά μας. Είμαι σίγουρη ότι στις ψυχαναλυτικές συνεδρίες, κάπου ανάμεσα στις ατελείωτες συζητήσεις για τα παιδικά χρόνια, όλο και κάπου θα ακούγεται…«είχα κακή ή καλή νονά». Έτσι τουλάχιστον θέλω να πιστεύω. Για να παίρνω τον ρόλο μου ακόμα πιο σοβαρά.
Εγώ προσωπικά το βλέπω λίγο πιο ρεαλιστικά και μάλλον πιο ωμά το πράγμα. Δεν νομίζω ότι η ιδιότητα του νονού είναι τόσο μεγάλης σημασίας. Πάντα θεωρούσα ότι είναι περισσότερο μια απλή παράδοση που ακολουθείται και κυρίως η επιθυμία των ανθρώπων που είναι φίλοι να “επισημοποιήσουν” τη σχέση τους με μία κουμπαριά!
Κακά τα ψέματα, ο νονός όσο και να το επιθυμεί δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να παίξει ουσιώδη ρόλο στη ζωή του παιδιού. Πως θα μπορούσε άλλωστε? Ωραία τα χριστουγεννιάτικα και τα πασχαλινά δώρα και οι λαμπάδες, αλλά είναι μια καλή ανάμνηση και τίποτε παραπάνω. Και η ανοιχτή αγκαλιά ενός καλού οικογενειακού φίλου μπορεί να υπάρχει και να προσφέρει πολλά, χωρίς αυτός να είναι απαραίτητα ο νονός του παιδιού.
Πιστεύω ότι πολύ συχνά οι άνθρωποι πιστεύουν ότι με το που θα σφραγίσουν την συμφωνία της κουμπαριάς, ο νονός θα πρέπει αυτομάτως να αποκτήσει σχέση καθοδηγητή και πνευματικού γονέα με το παιδί. Πόσο ουτοπιστικό είναι αυτό? Οι σχέσεις χτίζονται με τον χρόνο και με κόπο. Όχι ρίχνοντας λίγο λάδι στο κεφάλι του μωρού σε μια τελετή του 15λέπτου.
Και όχι, δεν πιστεύω ότι είναι και πολύ πιθανό (ή νορμάλ) αυτό που λέτε στο τέλος.. το ότι σε συνεδρία ψυχοθεραπείας θα ακουστεί και το “είχα καλή/κακή νονά”!
Εγώ προσωπικά είχα δύο ΠΟΛΥ καλές νονές. Και η κόρη μου έχει μία πάρα πάρα πολύ καλή νονά που είναι και πολύ αγαπημένη μου φίλη.
Eίχα ολόιδια τραυματική εμπειρία με τον νονό μου, τον οποίο έχω δει 2 φορές όλες και όλες στη ζωή μου! Μία στη βάφτιση και μία στα 17 μου, τότε με θυμήθηκε και μου έφερε δώρο. Τότε πια ήταν αργά. Τώρα λοιπόν και εγώ σκέφτομαι πολύ σοβαρά ποιός/ά θα είναι η νονά στη δική μου κόρη. Η νονά πρέπει να είναι παρούσα, όχι τόσο για το δώρο αλλά για το συναίσθημα!
Ευτύχησα να εχω πολύ καλούς νονούς. Τυπικούς και παρόντες μεχρι και πέρα από την ενηλικίωση μου. Η σχέση νονού-παιδιού ειναι όντως και για μένα ιερή και θα πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή αφού δε (θα έπρεπε να) περιορίζεται στην τυπικότητα των πασχαλινών και χριστουγεννιάτικα δώρων. Ωστόσο, θα ήθελα να σχολιάσω επί του άρθρου ότι θα έπρεπε να σας υποψιάσει ότι και τα 3 παιδιά μιας οικογένειας δεν είχαν καλούς νονούς. Ας μην ειναι το φταίξιμο όλο στους νονούς! Πολλες φορές οι γονείς των παιδιών έχουν εξίσου μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τη σχέση που αναπτύσσουν οι νονοί με τα παιδιά τους. Όταν τους βλέπουν σα “παροχείς” ή χορηγούς για τα παιδιά τους (και εχω παραδείγματα πολλών παραπόνων) και επιλέγουν να τους συναντούν μόνο σε γιορτές και γενέθλια, διαμορφώνοντας μια μονόδρομη και συμφεροντική σχέςη, ειναι λογικό και οι νονοί να αντιδρούν και να απομακρύνονται. Και ας μη ξεχνάμε ότι οι νονοί έχουν τον ρόλο των “πνευματικών γονέων”, έναν ρόλο που πολύ συχνά ισοπεδώνεται ή απαξιώνεται…