Αν και γενικά στη ζωή μου είχα και έχω γάτες, γιατί απλά έτσι τα ’φερε η μοίρα, λατρεύω εξίσου τα σκυλιά και θυμάμαι με πολλή αγάπη τις πασχαλινές και καλοκαιρινές περιόδους που με τον σύντροφό μου φιλοξενούσαμε στο ‒χωρίς παιδιά ακόμα σπίτι μας τον σκύλο του, τον Κάρολο, που είχε παραμείνει στο πατρικό του, γιατί και η συνύπαρξή του με τις γάτες ήταν κομματάκι δύσκολη και διότι δεν μπορούσε να μένει πολύ ώρα μόνος του και διότι εμείς τότε, πολύ νέοι, πολύ εργαζόμενοι και εντελώς άτεκνοι, λείπαμε μέρα νύχτα. Την τελευταία φορά που είχαμε τον Κάρολο στο σπίτι ήμουν έγκυος, χωρίς να το ξέρω. Το επόμενο Πάσχα και το επόμενο καλοκαίρι το βρέφος δεν μας επέτρεπε να τον φιλοξενήσουμε… Άλλωστε είχε πια κι αυτός γεράσει πολύ και ήθελε ακόμα μεγαλύτερη φροντίδα, που δεν ήταν εύκολο να του την παράσχουμε. Ο Δημήτρης τον πρόλαβε γεράκο στο σπίτι του παππού και τον θυμάται αμυδρά. Η Ελεάννα δεν τον πρόλαβε. Τα παιδιά μεγάλωσαν παρέα με γάτες και στο σπίτι και στο εξοχικό μας. Εδώ και χρόνια ζητούν και έναν σκύλο. Ίσως σε λίγο καιρό τούς εκπληρώσουμε την επιθυμία τους. Προς το παρόν, όμως, με αφορμή μια σειρά από ατυχή γεγονότα που δαιμονοποίησαν ορισμένες ράτσες σκύλων και τη συνύπαρξή τους με μικρά παιδιά, μιλήσαμε με την εκπαιδεύτρια Εριέττα Καραμπέτσου για το πώς μπορούν να συμβιώσουν αρμονικά μέσα στην οικογένεια. 

Έχουμε σκύλο και περιμένουμε μωρό. Θα ζηλέψει;

Σύμφωνα με την κ. Καραμπέτσου, το να θεωρήσουμε πως ο σκύλος μας «ζηλεύει» είναι καθαρά ανθρωπομορφισμός, μια και προσδίδουμε μια ανθρώπινη συμπεριφορά σε ένα ζώο. Η συμπεριφορά ενός σκύλου ίσως μας θυμίζει την ανθρώπινη ζήλια και πράγματι πολλοί θεωρούν πως ο σκύλος τους «ζηλεύει». Όμως, η αλήθεια είναι πως ο σκύλος δεν ζηλεύει με τον τρόπο που ζηλεύει ο άνθρωπος, αλλά επί μονίμου βάσεως προσπαθεί να διαφυλάξει ό,τι είναι σημαντικό για εκείνον. Όπως καταλαβαίνουμε, ένα από τα σημαντικότερα αγαθά για το ζώο είναι η προσοχή και η σημασία του κηδεμόνα του. Οπότε αυτό που εμείς βλέπουμε και μεταφράζουμε ως ζήλια δεν είναι τίποτε άλλο παρά η προσπάθεια του σκύλου να διατηρήσει αυτό το τόσο σημαντικό προνόμιο, την προσοχή μας.

Εκπαιδεύονται τα σκυλιά για τον ερχομό ενός μωρού;

Όλοι ξέρουμε πως με τον ερχομό ενός μωρού, η καθημερινότητα και οι ισορροπίες σε μια οικογένεια αλλάζουν, και μάλιστα πολύ. Στην περίπτωση που περιμένουμε μωρό στην οικογένειά μας, η Κ. Καραμπέτσου κρίνει την προετοιμασία του σκύλου για αυτή την μεγάλη αλλαγή απολύτως απαραίτητη. Ο σκύλος, εξηγεί, θα πρέπει να προετοιμαστεί καταλλήλως ώστε να είναι σε θέση να δεχτεί το νέο μέλος και να μην νιώσει ούτε στο ελάχιστο πίεση, άγχος, στρες ή οποιοδήποτε άλλο αρνητικό συναίσθημα. Όπως μας λέει χαρακτηριστικά «στην εν λόγω προετοιμασία, συνηθίζουμε να χρησιμοποιούμε μία κούκλα (ομοίωμα) ώστε να εξοικειώσουμε τον σκύλο με τις κινήσεις και τη συμπεριφορά των ανθρώπων όταν θα έρθει το μωρό στο σπίτι, με τους νέους ήχους και τη νέα καθημερινότητα στο σύνολό της. Σαφέστατα και η κούκλα δεν μπορεί να είναι το ίδιο με το μωρό», εξηγεί η εκπαιδεύτρια, «αλλά αποτελεί μία καλή προετοιμασία, κατά τη διάρκεια της οποίας ο σκύλος εξοικειώνεται με το δωμάτιο του μωρού, με τις κινήσεις ταΐσματος, θηλασμού, αλλαγής πάνας, με το κλάμα του μωρού μέσα στη νύχτα και γενικότερα με την νέα πραγματικότητα που θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει μέσα στο σπίτι».

Πώς θα γίνει η πρώτη συνάντηση;

H κ. Καραμπέτσου τονίζει ότι ο σκύλος πρέπει να προετοιμαστεί ξεχωριστά για την πρώτη συνάντηση με το βρέφος και να εκπαιδευτεί ώστε να μην αντιδράσει με τρόπο μη επιθυμητό, για παράδειγμα πηδώντας μέσα στο καλάθι που θα είναι το μωρό, αλλά να το μυρίσει στην περιοχή των ποδιών και να έχει αντιληφθεί τι σημαίνει «κάνε πίσω» όταν και εφόσον χρειαστεί. Όπως μας εξηγεί, αν το σκυλί έχει κακή συμπεριφορά όταν έρθει το μωρό στο σπίτι, οι επιλογές των γονιών είναι ελάχιστες. Αν, όμως, έχουν προετοιμαστεί και εκπαιδεύσει σωστά το ζώο, θα είναι πολύ εύκολο όταν του ζητήσουν να απομακρυνθεί από το μωρό να το κάνει, χωρίς να νιώσει πίεση ή άγχος. Και μας δίνει ένα παράδειγμα προς αποφυγή: «Αν ο σκύλος μου πάει με ένταση και ανέβει στο μωρό και εγώ μην ξέροντας πώς να τον απομακρύνω, τον πιάσω από το περιλαίμιο και τον τραβήξω, τότε θα έχω “καταφέρει” να συνδέσει το αρνητικό ερέθισμα που θα δεχθεί με το ίδιο το μωρό!» 

Όλα τα σκυλιά θα αντιδράσουν αρνητικά;

Αδιαμφισβήτητα, υπάρχουν σκύλοι οι οποίοι χωρίς καμία ιδιαίτερη προετοιμασία θα δεχθούν και θα συνυπάρξουν με το μωρό της οικογένειας χωρίς κανένα απολύτως πρόβλημα, μας λέει η Εριέττα Καραμπέτσου. Αλλά η πρόληψη είναι πάντοτε προτιμότερη από την θεραπεία. Οπότε μας συμβουλεύει να επιλέξουμε την προετοιμασία του σκύλου και ημών των γονέων και όχι την αντιμετώπιση του οποιουδήποτε ζητήματος αν και εφόσον αυτό προκύψει.

 Συνοψίζοντας, τα πεδία που κινούμαστε στην προετοιμασία του σκύλου μας για το νέο μέλος είναι σε γενικές γραμμές τα εξής :

• Προετοιμασία του σπιτιού

• Εξοικείωση του σκύλου με το νέο περιβάλλον

• Εξοικείωση του σκύλου με τους νέους ήχους, τις νέες μυρωδιές, τα νέα ωράρια

• Εξοικείωση του σκύλου στις καθημερινές κινήσεις

• “Πρόβα” για τον ερχομό του μωρού

Έχουμε παιδάκι και μας ζητάει σκυλάκι, τι πρέπει να έχουμε υπόψη μας;

Καταρχάς θα πρέπει η οικογένεια να αποφασίσει συνειδητά και μετά από ώριμη σκέψη και ενημέρωση για το αν είναι σε θέση να συμβιώσει και να αναθρέψει έναν σκύλο, εξηγεί η κ. Καραμπέτσου, τονίζοντας ότι ο σκύλος δεν είναι ένα ακόμα παιχνίδι, αλλά ένα έμβιο ον με ανάγκες πολύ διαφορετικές από τις ανθρώπινες, οι οποίες θα πρέπει να καλύπτονται καθημερινώς και αδιαλείπτως για την ευζωία του. Έτσι, η συμβολή και η βοήθεια ενός επαγγελματία κρίνεται αναγκαία. Ένας επαγγελματίας εκπαιδευτής σκύλων μπορεί να βοηθήσει την οικογένεια να επιλέξει τον κατάλληλο σκύλο λαμβάνοντας υπόψη τόσο την ιδιοσυγκρασία, τις ανάγκες και τη συμπεριφορά του σκύλου, όσο και την καθημερινότητα της οικογένειας.

Υπάρχουν σκυλιά πιο «κατάλληλα» για παιδιά; 

«”Κατάλληλοι” και “ακατάλληλοι” σκύλοι δεν υπάρχουν. Το σημαντικό είναι να γίνει ένα σωστό “πάντρεμα” κηδεμόνων και σκύλου», εξηγεί η εκπαιδεύτρια και συνεχίζει: «Πολλές είναι οι οικογένειες που με καλούν και ζητούν την λεγόμενη οικογενειακή εκπαίδευση (Family Training). Στο πλαίσιο της εκπαίδευσης, γονείς και παιδιά ενημερώνονται για την γλώσσα σώματος του σκύλου τους και τις καθημερινές του ανάγκες. Επίσης κάνουμε πολλές ασκήσεις ώστε τα παιδιά να μάθουν πώς επιτρέπεται να παίζουν με τον σκύλο τους, πώς να τον φροντίζουν. Ακόμα, ενημερώνονται σχετικά με την αποφυγή δαγκώματος και έπειτα προχωράμε στην βασική εκπαίδευση σκύλου και κηδεμόνων. Μέσω των ασκήσεων, καταφέρνουμε να βοηθάμε παιδιά και σκύλο να αναπτύξουν μία σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης».

Παιδί και σκυλί συνυπάρχουν. Υπάρχουν πράγματα που πρέπει να προσέξουμε;

Κατά την συμβίωση παιδιού με σκύλο, η ενεργή επίβλεψη είναι απαραίτητη, τονίζει η εκπαιδεύτρια. «Με την ίδια λογική που δεν θα αφήναμε μόνα τους σε ένα δωμάτιο δύο μικρά παιδιά, δεν αφήνουμε ποτέ ένα παιδί με έναν σκύλο χωρίς επιτήρηση. Προσωπικά κατά την προετοιμασία σκύλων για τον ερχομό ενός μωρού, χρησιμοποιώ πάντα baby gate στο δωμάτιο του μωρού για λόγους ασφαλείας. Με αυτόν τον τρόπο, οι γονείς μπορούν να κινούνται στο σπίτι ενώ το μωρό για παράδειγμα κοιμάται χωρίς να ανησυχούν. Οι σκύλοι εκπαιδεύονται κατάλληλα, ώστε όταν τους ζητηθεί να μείνουν έξω από το baby gate να μην νιώθουν άβολα ή παραγκωνισμένοι». Επομένως, η  εκπαίδευση του ίδιου του σκύλου, η ενημέρωση και εκπαίδευση των κηδεμόνων και των παιδιών στην κατάλληλη ηλικία κρίνονται απαραίτητες προϋποθέσεις για μια ασφαλή και αρμονική συμβίωση.

Ποιος ευθύνεται για τα περιστατικά τραυματισμού ή και θανάτου μωρών και παιδιών από σκυλιά;

Ο κάθε σκύλος είναι διαφορετικός, όπως και ο κάθε κηδεμόνας. Συνεπώς η εκάστοτε συμβίωση είναι μοναδική, εξηγεί η Εριέττα Καραμπέτσου. «Για να έχουμε άποψη για το τι έφταιξε για το οποιοδήποτε συμβάν», τονίζει, «θα πρέπει να έχουμε πλήρη εικόνα του περιβάλλοντος, της εκπαίδευσης που έχει δεχθεί ένας σκύλος, της συμπεριφοράς των κηδεμόνων του σκύλου προς αυτόν, κοκ». Και συμπληρώνει κάτι πολύ σημαντικό: Δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε τη λέξη «αφεντικά» για τους κατόχους των σκυλιών. Ο άνθρωπος που αγαπάει και σέβεται τον σκύλο του δεν έχει τον ρόλο αφεντικού, αλλά τον ρόλο κηδεμόνα.

Το παιδί μου «τρέχει» να χαϊδέψει όποιο σκυλί δει στον δρόμο. Είναι ασφαλές;

Η εκπαίδευση των παιδιών στη συμπεριφορά και στην προσέγγιση τους προς έναν σκύλο είναι πραγματικά ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο, σύμφωνα με την κ. Καραμπέτσου. Συναντώντας έναν άγνωστο σκύλο, ένα παιδί θα πρέπει σαφέστατα να ρωτήσει τον κηδεμόνα του σκύλου αν μπορεί να πλησιάσει και ενδεχομένως να τον χαϊδέψει, αλλά θα πρέπει ήδη να έχει ενημερωθεί για το τι κάνει ένας σκύλος όταν δεν επιθυμεί να έρθει σε επαφή μαζί μας για λόγους ασφαλείας. «Οι σκύλοι μάς μιλάνε. Αλλά όχι με τον τρόπο που μιλάμε εμείς οι άνθρωποι μεταξύ μας. Μας δείχνουν μέσω της συμπεριφοράς και των κινήσεων τους αν πραγματικά θέλουν να αλληλεπιδράσουν μαζί μας. Οπότε η εκπαίδευση ενός παιδιού και η ενημέρωσή του σχετικά με την γλώσσα σώματος του σύγχρονου σκύλου είναι πραγματικά πολύ χρήσιμη. Συνήθως συστήνουμε στα παιδιά να μην πλησιάζουν ούτε να αγγίζουν έναν άγνωστο σε αυτά σκύλο, με την ίδια λογική που δεν θα άγγιζαν έναν άγνωστο άνθρωπο ξαφνικά», τονίζει η εκπαιδεύτρια.

 Τα οφέλη στην ψυχική και σωματική υγεία ενός παιδιού από τη συνύπαρξη με έναν σκύλο

Τα παιδιά που ζουν με σκυλιά

• Έχουν καλύτερη υγεία

• Είναι πιο συνεργάσιμα

• Έχουν περισσότερη φυσική δραστηριότητα

• Είναι πιο χαρούμενα

• Έχουν λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς

• Αντιμετωπίζουν λιγότερες μαθησιακές δυσκολίες

• Έχουν αυξημένη αυτοπεποίθηση

• Είναι πιο «συμπονετικά»

• Εμφανίζουν αυξημένο αίσθημα ευθύνης

Ευχαριστούμε την κ. Εριέττα Καραμπέτσου, VSA Certified Dog Trainer, MISAP, επαγγελματία εκπαιδεύτρια σκύλων, σύμβουλο ψυχολογίας, συμπεριφοράς και ευζωίας του σύγχρονου κατοικίδιου σκύλου, Dogbite Safety Educator, Doggone Safe, συγγραφέα του βιβλίου “Η Τέχνη του να επικοινωνώ με τον σκύλο μου” – Εκδόσεις Φυλάτος 2017