Εννέα μήνες προετοιμασία και… τώρα τι κάνουμε; Πώς είναι ο πρώτος μήνας με το μωρό στο σπίτι; Τι αντιλαμβάνεται το μικρό μας; Πώς το φροντίζουμε; Πώς θα το πλύνουμε και πώς θα του κόψουμε τα νύχια; Ένα σωρό απορίες ξεφυτρώνουν με την άφιξη του νεογέννητου στη ζωή μας και την επιστροφή μας από το μαιευτήριο. Ας λύσουμε παρέα κάποιες από αυτές!

Τι βλέπει το μωρό;

Τα μωρά βλέπουν από την πρώτη στιγμή που ανοίγουν τα μάτια τους, αλλά έχουν περιφερειακή όραση, δηλαδή βλέπουν κυρίως από τα πλάγια. Εστιάζουν καθαρά μόνο στα αντικείμενα που βρίσκονται σε απόσταση 20 εκατοστών. Επιπλέον, είναι πολύ ευαίσθητα στο φως, γι’ αυτό ενδεχομένως θα δείτε ότι μπορεί να κλείνουν τα μάτια τους όταν κάτι λάμψει πολύ έντονα κοντά τους. Σταδιακά και όσο περνούν οι μέρες τα νεογέννητα αρχίζουν να εστιάζουν το βλέμμα τους σε ένα σημείο και μέχρι την ηλικία των δύο μηνών έχουν αναπτύξει πολύ την όρασή τους. Μπορούν να βλέπουν μέχρι και την άλλη άκρη του δωματίου όπου βρίσκονται και να παρακολουθούν, είτε από κοντά είτε από μακριά, τα αντικείμενα που κινούνται στο οπτικό τους πεδίο.

Τι ακούει;

Η ικανότητα του μωρού να ακούει αναπτύσσεται πριν ακόμη αυτό γεννηθεί. Μελέτες έχουν δείξει ότι το έμβρυο αντιδρά στους δυνατούς ήχους ήδη από την 26η εβδομάδα της κύησης. Όταν γεννηθεί το μωρό είναι ικανό να αναγνωρίζει ήχους, ιδίως τη φωνή της μαμάς του. Ωστόσο, χρειάζεται να περάσουν τρεις με τέσσερις μήνες μέχρι να καταφέρουν τα μικρά μας να εντοπίσουν και την πηγή προέλευσης του ήχου. Αυτό που πρέπει να προσέχουν οι γονείς των νεογέννητων είναι να προστατεύουν τα ευαίσθητα αυτάκια τους. Να τα εκθέτουν σε ήχους και θορύβους, αλλά με μέτρο. Το νεογέννητο δεν ζει σε γυάλα. Αυτό σημαίνει ότι θα μείνει σε ένα δωμάτιο με ήχους από ραδιόφωνο, τηλεόραση, φωνές από άλλους, μεγάλους και μικρούς, ιδίως τα αδέρφια του, αλλά δικαιούται μερικές ώρες την ημέρα να απολαύσει την ησυχία του. Στο πλαίσιο αυτό, καλό είναι να συνηθίζει, σταδιακά και καθώς περνά ο πρώτος μήνας με το μωρό στο σπίτι, τους ήχους της καθημερινότητας, π.χ. βρύση ανοιχτή, ηλεκτρική σκούπα, χύτρα ταχύτητας κ.ά. Άλλωστε, συχνά, αυτοί οι “λευκοί θόρυβοι” το ηρεμούν και το αποκοιμίζουν.

Τρώει καλά; Χορταίνει;

Όταν το μωρό θηλάζει, δεν είναι δυνατό να μετρηθεί η ποσότητα του γάλακτος που καταναλώνει. Συνήθως το μόνο σημάδι που δίνουν τα νεογέννητα ότι έχουν χορτάσει είναι ευκρινές ύστερα από… λίγη ώρα: αν είναι χορτασμένο, το μωρό θα κοιμηθεί γεμάτες τρεις ή τέσσερις ώρες· αν έχει φάει λίγο και απλώς απολάμβανε το πιπίλισμα στη θηλή της μαμάς, τότε σε λιγότερο από μία ώρα θα είναι πάλι ξύπνιο και θα κλαίει ή θα είναι ανήσυχο. Εάν το μωρό τρέφεται με ξένο γάλα, το θέμα απλοποιείται καθώς αυτό είναι μετρήσιμο. Μια ενδεικτική ποσότητα του γάλακτος που πρέπει να πίνει ημερησίως ένα μωρό είναι περίπου 150 γραμμάρια για κάθε κιλό του βάρους του. Άλλος ένας τρόπος ενδεικτικός της καλής διατροφής του μωρού είναι οι βρεγμένες πάνες: ένα μωρό που τρέφεται καλά πρέπει να βρέχει τουλάχιστον έξι πάνες την ημέρα. Σε γενικές γραμμές, ένα μωρό που τρώει, κοιμάται επαρκώς έπειτα από κάθε γεύμα, βρέχει με καλή συχνότητα τις πάνες του, συνήθως είναι ένα χορτάτο μωρό.

Κάθε πότε κάνει κακά;

Το νεογέννητο πιθανόν να κάνει κακά του πριν καν το θηλάσετε. Και τούτο διότι τις πρώτες ημέρες της ζωής του έχει τις κενώσεις που προέρχονται από τις τελευταίες ημέρες της ενδομήτριας ζωής του. Το νεογέννητο αποβάλλει το μηκώνιο, μια παχύρευστη, μαύρη ή σκούρα πράσινη ουσία που είχε στο έντερό του ως έμβρυο. Οι κενώσεις του μωρού εξαρτώνται σημαντικά από το είδος της τροφής που λαμβάνει. Εάν το μωρό θηλάζει, κάνει συχνά κακά, έως και κάθε φορά μετά από κάθε γεύμα, το δε περιεχόμενο της πάνας του είναι μαλακές, κίτρινες κενώσεις, με μικρούς κόκκους. Εάν το μωράκι πίνει ξένο γάλα τότε τα κόπρανα είναι κίτρινα ή καφέ και συμπαγή. Σε ό,τι αφορά τη συχνότητα των κενώσεων, δεν υπάρχει κάποιος κανόνας. Γενικώς, οι ειδικοί θεωρούν ότι τα παιδιά που θηλάζουν έχουν πιο εύκολες και συχνές κενώσεις, ενώ τα μωρά που τρέφονται με ξένο γάλα πρέπει να έχουν τουλάχιστον μία κένωση την ημέρα, ειδάλλως μπορεί να υπάρχει πρόβλημα δυσκοιλιότητας.

Πόσες ώρες πρέπει να κοιμάται;

Τα περισσότερα νεογέννητα πρέπει να κοιμούνται περίπου 16 ώρες την ημέρα. Συνήθως κοιμούνται τρεις ή τέσσερις ώρες συνεχείς, ανάμεσα στα γεύματα. Αυτή είναι η καλή εκδοχή… Υπάρχουν λιγότερο… προβλέψιμα νεογέννητα, τα οποία δεν κοιμούνται με αυτόν τον ρυθμό. Μπορεί να μη χορταίνουν καλά ή μπορεί να μη «χωνεύουν» το γάλα, ιδίως εάν πρόκειται για ξένο γάλα, και αυτό να προκαλεί προβλήματα στον ύπνο τους. Σε αυτήν την περίπτωση η συμβουλή του παιδιάτρου είναι απαραίτητη προκειμένου να βελτιωθούν και η διατροφή και ο ύπνος του παιδιού. Αυτό που πρέπει να προσέχετε πάντως οι γονείς των νεογέννητων αφορά το πώς και το πού κοιμάται το μωρό. Πλέον οι ειδικοί συστήνουν ότι τα νεογέννητα πρέπει να κοιμούνται ανάσκελα, στάση που το προφυλάσσει από σπάνια μεν αλλά επικίνδυνα ατυχήματα, όπως το σύνδρομο του αιφνίδιου θανάτου. Επίσης, δεν πρέπει να τα ξαπλώνετε σε μαλακές πορώδεις επιφάνειες που βουλιάζουν, π.χ. μαλακά παπλώματα, μαξιλάρια. Τα μωρά δεν καταλαβαίνουν τη διαφορά μέρας και νύχτας, οπότε γρήγορα θα αντιληφθείτε ότι ελάχιστα σέβονται τις δικές σας ανάγκες για ύπνο. Ωστόσο, εκείνο που μπορείτε να κάνετε σε αυτήν την πρώτη φάση της ζωής τους είναι να τους δημιουργείτε εσείς τα σχετικά ερεθίσματα. Π.χ. κατά τη νύχτα καλό είναι να ταΐζετε το μωρό σιωπηλά και χωρίς φως, παιχνίδια κ.λπ., ενώ την ημέρα μπορείτε να του μιλάτε, να βάζετε τραγουδάκια κ.ά. Ο πρώτος μήνας με το μωρό στο σπίτι είναι πολύ δύσκολος όσον αφορά τον ύπνο. Συνήθως τα μωρά χρειάζονται τρεις με τέσσερις μήνες για να καταφέρουν να κοιμηθούν χωρίς διακοπή το βράδυ έως και οκτώ ώρες. Μέχρι τότε υπομονή!

Πώς να το πλύνω;

Ο πρώτος μήνας με το μωρό στο σπίτι δεν θα σας προσφέρει την εικόνα με το βρέφος που παίζει με τα νερά ευτυχισμένο στη μίνι μπανιέρα του, που γεμίζει προσμονή πολλούς νέους γονείς. Αυτή είναι μια εικόνα “διαφήμισης”, διότι δεν έχουν όλα τα παιδιά καλή σχέση με το νερό. Μέχρι να πέσει ο λώρος (βλ. παρακάτω), τα νεογέννητα πρέπει να αρκούνται σε ένα γρήγορο ντους, συνήθως κάτω από το τρεχούμενο νερό του νιπτήρα λόγω του μικρού μεγέθους τους, με έμφαση στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, που χρειάζονται πολύ καλό καθάρισμα ανάμεσα στις πτυχώσεις του δέρματος. Όταν πέσει ο λώρος, μπορεί να γίνει το πρώτο αληθινό μπάνιο στην ειδική βρεφική μπανιέρα. Οι ιδανικές συνθήκες είναι: νερό έως 5 εκατοστά, θερμοκρασία γύρω στους 38 βαθμούς Κελσίου, και όλα τα αναγκαία, σαμπουάν, σφουγγάρι, πετσέτα, δίπλα στον ενήλικο που πλένει. Εννοείται ότι το μωρό δεν πρέπει να μείνει ούτε δευτερόλεπτο μόνο του στο μπανάκι. Για ακόμη καλύτερα αποτελέσματα καλό είναι το μπάνιο του μωρού να γίνεται και από τους δύο γονείς, τουλάχιστον μέχρι να μάθετε τα… χούγια του!

Πότε θα «πέσει» ο λώρος;

Όταν ο μαιευτήρας κόψει τον ομφάλιο λώρο, παραμένει στην κοιλιά του βρέφους ένα μικρό κομματάκι που σε λίγες ώρες ξεραίνεται και μαυρίζει. Με το «κολόβωμα» λοιπόν, όπως λέγεται το απομεινάρι του ομφάλιου λώρου, επιστρέφετε με το μωρό στο σπίτι σας. Αυτό πέφτει μέσα στις επόμενες 1 έως 3 εβδομάδες. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην περιποίηση του ομφάλιου λώρου. Θα πρέπει να κρατάτε την περιοχή στεγνή και εκτεθειμένη στον αέρα. Έτσι όταν βάζετε την πάνα, πρέπει να τη διπλώνετε κάτω από τον ομφαλό, για να τον προστατεύσετε από τα ούρα και να αφήνετε τον αέρα να μπαίνει κάτω από το μαύρο κολόβωμα. Δεν πρέπει να βρέχετε τον ομφαλό. Πρέπει να βάζετε οινόπνευμα 2-4 φορές την ημέρα κάτω από το μαύρο κολόβωμα. Σε περίπτωση που η περιοχή γύρω από τον ομφαλό κοκκινίσει, συμβουλευτείτε τον παιδίατρο. Όταν «πέσει»ο ομφάλιος λώρος πιθανόν να βγάζει λίγο αίμα έως τον πρώτο μήνα της ζωής του μωρού.

Πώς θα του κόψω τα νύχια;

Πολλοί γονείς περιμένουν να σαραντίσει το μωρό τους για να του κόψουν τα νύχια. Ωστόσο, αυτό δεν έχει επιστημονική βάση, και το σωστό είναι να κοπούν τα νυχάκια του μωρού σε πόδια και ιδίως χέρια από την 1η-2η εβδομάδα, για να μη γδέρνεται στο πρόσωπο, αλλά και για λόγους υγιεινής. Είναι πιο εύκολο να τα κόψετε μετά το μπάνιο, ώστε να έχουν μαλακώσει, χρησιμοποιώντας ένα παιδικό ψαλιδάκι με στρογγυλεμένα άκρα, ή έναν βρεφικό νυχοκόπτη. Τα νύχια των μωρών μεγαλώνουν πολύ γρήγορα, γι’ αυτό θα πρέπει να κόβονται κάθε εβδομάδα. Χρειάζεται όμως προσοχή για να μην κόψετε δέρμα. Προτιμήστε να κάνετε το… μανικιούρ στο μωράκι όταν αυτό κοιμάται ή με τη βοήθεια κάποιου άλλου διότι πρέπει να είναι ακίνητο και συνήθως δεν είναι… Αν, παρ’ όλα αυτά, συμβεί να κόψετε δέρμα  (συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες, μην ανησυχείτε) και να ματώσει το δαχτυλάκι του, βάλτε λίγο αντισηπτικό διάλυμα.